Menu
Woestijn - en steppe
Waarom is het moeilijk om te leven in een woestijnachtige omgeving?
Deze vraag is eigenlijk heel simpel:
- Een woestijnachtige omgeving heeft op enkele plaatsen een aangename temperatuur in de winter voor bijv. Amerikanen die hier gaan wonen
- Terwijl de bewoners in de Sahara en de Sahelzone met moeite kunnen overleven door de droogte.
- Het steeds droger worden een gevaar is voor gewassen en voor de kwaliteit van de bodem.
Op het Afrikaans continent bevindt zich één van de grootste woestijnen ter wereld: de Sahara. Op hetzelfde continent vind je ook veel tropisch regenwoud, omdat de aarde hier sterk wordt opgewarmd door de zon.
Soms worden woestijnen groter en soms worden woestijnen kleiner, zoals op de afbeelding hiernaast. Dit hangt af van de 'gemiddelde hoeveelheid neerslag' (en dus niet van hoe warm of hoe koud het precies is). Planten hebben simpelweg genoeg water nodig om te groeien. Is er geen genoeg water, dan gaan de planten dood en heeft de wind vrij spel met een verdroogde bodem.
Als de neerslag steeds minder wordt over een langere periode, is er sprake van droogte. Een serieuze droogte kan een paar jaar aanhouden. In droge klimaten kijk je dus alléén naar de gemiddelde neerslag.
Soms worden woestijnen groter en soms worden woestijnen kleiner, zoals op de afbeelding hiernaast. Dit hangt af van de 'gemiddelde hoeveelheid neerslag' (en dus niet van hoe warm of hoe koud het precies is). Planten hebben simpelweg genoeg water nodig om te groeien. Is er geen genoeg water, dan gaan de planten dood en heeft de wind vrij spel met een verdroogde bodem.
Als de neerslag steeds minder wordt over een langere periode, is er sprake van droogte. Een serieuze droogte kan een paar jaar aanhouden. In droge klimaten kijk je dus alléén naar de gemiddelde neerslag.
De oorzaken: 'waarom is het ergens droog?'
Dit zijn de vier belangrijkste oorzaken 'waarom het ergens droog is' - veroorzaakt door de natuur.
Het handigste is dat vaak je een oorzaak kunt kiezen uit dit rijtje. Het vervelende is, dat sommige oorzaken ook 'samen' voorkomen. Als dit laatste gebeurd, leidt dit vaak tot extra droogte.
Oorzaak 1. Aflandige wind
Wanneer je goed naar de plaatjes hier onder kijkt, zie je dat de wind van het land 'af' waait. Vandaar het woord 'af-landig'.
De wind neemt ook de waterstroming mee van de kustlijn 'af'.
Wanneer wind over land waait, komt het nauwelijks water tegen. Kleine meren en sloten hebben nauwelijks invloed. Wanneer er géén water is, kan dit water ook niet verdampen en worden meegenomen door de wind. Kortom, een wind die over land waait, heeft weinig vocht en is dus droog.
De wind neemt ook de waterstroming mee van de kustlijn 'af'.
Wanneer wind over land waait, komt het nauwelijks water tegen. Kleine meren en sloten hebben nauwelijks invloed. Wanneer er géén water is, kan dit water ook niet verdampen en worden meegenomen door de wind. Kortom, een wind die over land waait, heeft weinig vocht en is dus droog.
Bij een aanlandige wind is dit precies andersom.
De wind komt via de zee of oceaan op het land 'aan'. Vandaar de naam 'aan-landige' wind. Doordat deze wind over water waait en dit water verdampt, kan het vocht worden meegenomen door de wind aan land. Resultaat: neerslag.
Je kunt water zien als een soort brandstof voor een wind met neerslag. Gaat de wind over water, dan wordt de brandstof bijgevuld en is de kans op neerslag hoog. Gaat de wind over land, dan heeft deze géén brandstof en blijft het droog.
De wind komt via de zee of oceaan op het land 'aan'. Vandaar de naam 'aan-landige' wind. Doordat deze wind over water waait en dit water verdampt, kan het vocht worden meegenomen door de wind aan land. Resultaat: neerslag.
Je kunt water zien als een soort brandstof voor een wind met neerslag. Gaat de wind over water, dan wordt de brandstof bijgevuld en is de kans op neerslag hoog. Gaat de wind over land, dan heeft deze géén brandstof en blijft het droog.
2. Hoe verder van de kust, hoe droger
Gebieden die aan de kust liggen, ontvangen vaak méér neerslag dan gebieden die verder landinwaarts liggen. Met name in het midden van het Aziatisch continent kan het heel droog zijn.
Als de wind ergens aan land komt, dan neemt het verdampte vocht mee van zee. Het gevolg is neerslag nabij de kust. Als de wind verder waait landinwaarts, waait het niet meer over veel water en het vocht wordt bijna niet meer aangevuld. De wind wordt dus steeds droger. Let op: er zijn ook bijzondere situaties. De Atacama woestijn in Chili ligt direct naast de oceaan én toch is het hier droog. Dan weet je: de wind is in ieder geval niet aanlandig. Óf de wind is aflandig óf er is een andere oorzaak. |
3. De regenschaduw aan de lijzijde (gebergten)
Wanneer je Noorwegen hiernaast en op de satellietfoto vergelijkt, kun je zien dat:
Dit komt omdat
Wanneer je dus gebergten ziet met een droog gebied 'erachter' dan kun het droge gebied verklaren met de regenschaduw. Om dit te begrijpen, is het belangrijk om de volgende plaatsen goed te bestuderen. |
4. Hoge luchtdrukgebieden
Als je het weerbericht bekijkt, zie je heel vaak termen zoals 'hoge luchtdruk (H)' en 'lage luchtdruk (L)' voorbij komen.
Dit betekent:
Wereldwijd kent de aarde een aantal grote luchtdrukgebieden.
|
Goed is om te begrijpen dat het proces van dalende lucht bij hoge luchtdruk hetzelfde is als aan de lijzijde van de berg, want:
De lucht daalt langzaam over een lange afstand waardoor natuurlijke zones langzaam over gaan van tropisch regenwoud naar savanne naar steppe naar woestijn.
Steppe en Woestijn horen allebei tot de droge klimaten.
- allebei kennen ze dalende lucht --> lucht wordt warmer --> kan meer waterdamp bevatten --> dit is niet meer zichtbaar --> droogte.
De lucht daalt langzaam over een lange afstand waardoor natuurlijke zones langzaam over gaan van tropisch regenwoud naar savanne naar steppe naar woestijn.
Steppe en Woestijn horen allebei tot de droge klimaten.
De gevolgen voor mensen en natuur
Om in een droog gebied te wonen, heb je water nodig. Nomaden trekken rond op zoek naar voedsel, terwijl mensen in rijkere landen op één plek blijven wonen. Bij het laatste moet je water ergens anders vandaan halen.
Dit kan door:
Een serieuze droogte ontstaat trouwens pas na meerdere jaren. Dan valt er minder neerslag dan gemiddeld. Meestal kunnen mensen één mislukte oogst overleven. Houdt dit meerdere jaren aan moet hulp er aan te pas komen. Gebieden die continue kampen met droogte, moeten leren hoe zij hun water zo efficiënt en goed mogelijk kunnen gebruiken.
Dit kan door:
- stuwdammen te bouwen in een rivier: watervoorraad opslaan. Nadeel: het bouwen van dammen zorgt voor het blokkeren van water. Hierdoor is er minder water over voor landen die aan de andere kant van de stuwdam liggen.
- irrigatiekanalen te bouwen: water vanaf de rivier via kanalen naar de droge plekken brengen. Nadeel: veel water verdampt onderweg.
- druppelirrigatie: precies genoeg water druppelen op de gewassen. Nadeel: technologisch en kostbaar.
- zo zijn er nog veel meer opties.
Een serieuze droogte ontstaat trouwens pas na meerdere jaren. Dan valt er minder neerslag dan gemiddeld. Meestal kunnen mensen één mislukte oogst overleven. Houdt dit meerdere jaren aan moet hulp er aan te pas komen. Gebieden die continue kampen met droogte, moeten leren hoe zij hun water zo efficiënt en goed mogelijk kunnen gebruiken.