Menu
De Bergen
Gebergten
Waarom zijn gebergten zo belangrijk?Deze vraag is eigenlijk heel simpel:
|
Waar komen gebergten voor?
Ieder werelddeel heeft een groot gebergte. De één is hoger dan de ander. Met name de Andes en de Himalaya zijn één van de grootste en hoogste gebergten ter wereld. Europa kent grotere gebergten als de Alpen, de Kaukasus en het Scandinavisch hoogland.
De gebergten met spitse toppen zijn het nieuwst gevormd en de gebergten die al wat lager zijn met afgeronde toppen ouder. Deze laatste gebergten hebben al langer te maken gehad met verschillende weersomstandigheden. |
Wist je dat?
Hoe hoog een berg is, afhangt vanaf waar je meet? Meet je vanaf het zeeniveau (NAP), dan is de Mount Everest met zijn +8 848 meter NAP. Meet je ook onder zeeniveau, omdat sommige bergen al onder water beginnen, dan is de Mauna Kea op Hawai de hoogste berg ter wereld met 10 023 meter hoogte vanaf de zeebodem gemeten. Als je dezelfde Mauna Kea zou meten vanaf NAP steekt deze slechts 4 205 boven het water uit. Zo'n 5 818 meter bevindt zich onder water |
Gebergten vindt je op een natuurkundige overzichtskaart. Deze laat je het reliëf zien.
Hoe donkerder de kleur (vaak roder of bruiner), hoe hoger het gebergte.
Hoe groener de kleur, hoe lager het land ligt ten opzichte van het NAP (= de zeespiegel)
Het woord 'reliëf' is het aardrijkskundige begrip voor 'hoogteverschillen in het landschap'. Je kunt stellen dat:
Hoe meer reliëf er aanwezig is, hoe groter het verschil is in meters tussen bergtop en dal.
Toppen van bergen worden aangegeven met een '+' met de hoogte vanaf de zeespiegel gemeten. Diepte (dus lager dan de zeespiegel) wordt aangeven met een '-' met de hoeveelheid meters dat deze onder de zeespiegel liggen. Dit minnetje vindt je vooral in meren en oceanen.
Hoe donkerder de kleur (vaak roder of bruiner), hoe hoger het gebergte.
Hoe groener de kleur, hoe lager het land ligt ten opzichte van het NAP (= de zeespiegel)
Het woord 'reliëf' is het aardrijkskundige begrip voor 'hoogteverschillen in het landschap'. Je kunt stellen dat:
Hoe meer reliëf er aanwezig is, hoe groter het verschil is in meters tussen bergtop en dal.
Toppen van bergen worden aangegeven met een '+' met de hoogte vanaf de zeespiegel gemeten. Diepte (dus lager dan de zeespiegel) wordt aangeven met een '-' met de hoeveelheid meters dat deze onder de zeespiegel liggen. Dit minnetje vindt je vooral in meren en oceanen.
Gevaarlijk?
Één gevolg van gebergtevorming is dat gebergtevorming zo langzaam gaat dat je het in een mensenleven niet merkt, tot dat een aardbeving volgt en trillingen veroorzaakt waardoor huizen instorten.
Een ander gevaar is dat lawines ontstaan. Hiervoor wordt op skivakantie ook gewaarschuwd. De sneeuw ligt niet vast genoeg aan de grond en zal bij trillingen verschuiven. Dit komt vaak door mensen of door aardbevingen. Lawines zorgen voor veel slachtoffers bij bergbeklimmers of skiërs die off piste skiën.
Een ander gevaar is dat lawines ontstaan. Hiervoor wordt op skivakantie ook gewaarschuwd. De sneeuw ligt niet vast genoeg aan de grond en zal bij trillingen verschuiven. Dit komt vaak door mensen of door aardbevingen. Lawines zorgen voor veel slachtoffers bij bergbeklimmers of skiërs die off piste skiën.
Waarom is het zo koud in de bergen?
De aarde wordt beschermt door de dampkring. Deze bescherming is nodig om warmte en zuurstof vast te houden om de aarde en het leven te beschermen tegen schadelijke straling, zoals bijv. UV-straling.
De zonnestralen die door de dampkring het aardoppervlak raken, geven voordat ze het aardoppervlak raken nog géén warmte af. Pas als het aardoppervlak geraakt wordt, wordt dit omgezet in warmte. Deze warmte stijgt vanaf het aardoppervlak op terug te ruimte in. Je kunt stellen dat de dampkring dus vanaf onderaf verwarmt wordt. Dit is óók de reden waarom het in de bergen kouder is. Hoe hoger je komt, hoe minder warmte overblijft. De temperatuur daalt met ongeveer 6 graden Celsius per kilometer. Dit is een algemene regel die bijna voor alle gebergten geldt. |
|
Hoogteligging en breedteligging?
Wel maakt het uit waar het gebergte zich bevindt ten opzichte van de evenaar, want de breedteligging beïnvloedt de temperatuur in het dal.
De temperatuur in de tropen in een dal is hoger, dan een dal in de Alpen of nabij de polen. In de tropen moet dan ook meer meters afleggen en hoger klimmen voordat je de boomgrens en eeuwige sneeuw bereikt. Dit wordt ook duidelijk op de afbeelding hiernaast. Het linkerplaatje ligt in de tropen en het rechterplaatje in de gematigde zone. |